Żołnierze podczas akcji

Armia Andersa, czyli Polskie Siły Zbrojne w ZSRR

Armia Andersa to potoczna nazwa Polskich Sił Zbrojnych. Zostały one utworzone przez generała dywizji Władysława Andersa w 1941 roku. Armia zorganizowana została na terenie Związku Radzieckiego i od samego początku borykała się z wieloma trudnościami.

Polskie Siły Zbrojne miały współpracować z siłami radzieckimi. Szybko jednak się okazało, że Sowieci nie są zainteresowani kooperacją, a wręcz przeciwnie – wykorzystaniem Polaków. Więcej o Armii Andersa dowiesz się z poniższego artykułu.

Polskie Siły Zbrojne w ZSRR

Armia Andersa została utworzona na mocy polsko-sowieckiego układu z 30 lipca 1941 roku, także umowy wojskowej z 14 sierpnia tego samego roku. Została uformowana w europejskiej części ZSRR, następnie także w republikach azjatyckich. Składała się z polskich obywateli, którzy zostali deportowani do ZSRR, żołnierzy przetrzymywanych i więzionych w latach 1939-41, oraz z cywilów amnestiowanych w 1941 roku. Szczuje się, że łączna liczba członków Armii Andersa wynosiła około półtora miliona osób.

Polskie Siły Zbrojne od samego początku istnienia zmagały się z wieloma trudnościami i problemami organizacyjnymi. Zaczynając od braku żywności, niewystarczającego zaopatrzenia, poprzez brak umundurowania, a na wrogości Sowietów kończąc. Dowódca, generał Anders, dokładał jednak wszelkich starań, aby uchronić przed śmiercią i więzieniem jak najwięcej osób. Nie tylko tych więzionych w więzieniach śledczych NKWD i deportowanych do obozów w Rosji. Ale również Polaków, cywili, którzy byli sierotami, a nad którą armia sprawowała opiekę.

Żołnierze
Źródło: Pexels

Formowanie oddziałów

W polskiej ambasadzie w Moskwie, 27 sierpnia 1941 roku miała miejsce odprawa oficerów, którzy zostali powołani do pracy w dowództwie armii. Obowiązki dowódcy objął generał Anders. Stan armii ustalono wówczas na około 30 tysięcy osób. Terenem formowania był okręg Buzułuku. W obozach NKWD dla jeńców polskich rozpoczęły się rekrutacje i do 12 września zaakceptowano około 24 tysiące jeńców wojennych i internowanych.

Formowanie jednostek rozpoczęto z Buzułuku, Titaszczewie i w Tockoje. Następnie zorganizowano obozy szkoleniowe oficerów, podchorążych i specjalistów służb. Dowódcą ośrodka został płk dypl. Bronisław Rakowski. W październiku ośrodek został przekształcony w Ośrodek Organizacyjny Armii.

We wrześniu zaczął napływać sowiecki sprzęt i umundurowanie. Pod koniec września dywizje osiągnęły stan, który pozwalał na rozpoczęcie szkolenia bojowego. Rozbudowę armii kontynuowano po przeniesieniu Armii w głąb republik azjatyckich. Zorganizowano również: grupę artylerii, trzy bataliony saperów i dwa dywizjony lotnictwa.

Przy wojsku zgromadziło się wiele dzieci, które najczęściej były skrajnie niedożywione i wynędzniałe. Wszystkie one zostały objęte przez żołnierzy troskliwą opieką.

Problemy

Problemy w formowaniu oddziałów wynikały głównie z tego, że Polacy często nie docierali do miejsc werbunków. Mieli oni zazwyczaj ciężką i trudną drogę do przebycia, a także wielkie odległości. wielu z nich umierało z pragnienia, głodu i wycieńczenia. Po drugie, polityka ZSRR względem Polski od samego początku była nieszczera. Józefa Stalina do kontynuowania współpracy z Polakami zmuszały jedynie kłopoty w walce z Niemcami.

Sowieci rzucali Polaków na pierwszą linię frontu, często narażając ich na szybkie wyniszczenie. Racje żywnościowe były wydzielane i właściwie brak było leków i medykamentów podstawowych w wyposażeniu. Dostawami dla Polaków zawiadowali Sowieci, jednak od początku mówiono, że będzie to zapewnione w ramach amerykańskiej pomocy wojskowej, gwarantowanej układem Lend-Lease.

Jeśli Sowieci początkowo wykazywali się pomocą, to w późniejszym czasie sytuacja uległa drastycznej zmianie. Wobec siarczystych mrozów, które nadeszły zimą śmiertelność wśród Polaków bardzo wzrosła. Polska delegacja, która przyleciała do Moskwy sprawiła, że Stalin zgodził się przenieść polskich żołnierzy do Azji Środkowej. Operacja zakończyła się jednak klęską humanitarną, przez zupełny brak pożywienia, niskie temperatury i epidemię tyfusu. Wszystko to doprowadziło do śmierci kilkunasty tysięcy żołnierzy.

Żołnierze zimą
Źródło: Pexels

Ewakuacja

Ostatecznie ewakuowano Polaków w dwóch rzutach. Pierwszy z nich przeprowadzono na przełomie marca i kwietnia, a potem w sierpniu. W maju 1942 roku Brytyjczycy i Sowieci podpisali porozumienie, dzięki któremu Polacy mieli opuścić ZSRR i pojechać do Iranu. Łącznie ZSRR opuściło wówczas prawie 115 tysięcy ludzi.

Ewakuowani polscy żołnierze najpierw trafili do Iranu, a w późniejszym czasie przeniesiono ich do Palestyny i Egiptu. Na mocy porozumienia z 12 września 1942 roku siły Armii Polskiej w ZSRR połączyły się z Wojskiem Polskim na Środkowym Wschodzie. To utworzyło ostatecznie Armię Polską na Wschodzie. Stała się ona bazą do sformułowania 2. Korpusu Polskiego, dokładnie rok później. Szczególnym poświęceniem odznaczyła się ona podczas walk o Monte Cassino.

One thought on “Armia Andersa, czyli Polskie Siły Zbrojne w ZSRR

  1. ciekawy artykuł, godny polecenia. Jeden naprawdę z niewielu, który napisany jest w bardzo przystępny sposób. Super robota. Z pewnością będę tutaj częściej wracał a dzisiaj zostawiam po sobie pozdrowienia i życzenia dobrego dnia.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Strona korzysta z plików cookies, aby korzystać z naszego portalu zaakceptuj - politykę prywatności.

The cookie settings on this website are set to "allow cookies" to give you the best browsing experience possible. If you continue to use this website without changing your cookie settings or you click "Accept" below then you are consenting to this.

Close